Vorige week dinsdag ben ik voor de eerste dag naar het health centre in Kawempe geweest. Kawempe is een dorpje/wijk net ten noorden van Kampala, wat dus betekent dat je eerst alle chaos van Kampala door moet om hier terecht te komen. De eerste dag ging ik samen met een Oegandese vrijwilliger met boda boda en taxi naar het health centre toe, dus hoefde ik nog niet te piekeren hoe ik daar in vredesnaam moest komen.
Kawempe Health Centre bestaat uit twee delen: een youth centre en een gezondheidscentrum gesponsord door de overheid. De eerste dag kwam ik in het jongerencentrum terecht, waar jongeren tot 24 jaar informatie over HIV & SOA’s kunnen krijgen en waar een arts elke dag een spreekuur houdt. Ik mocht met de arts meelopen. Alles wat ik in Nederland tijdens mijn studie geleerd heb, is hier helemaal niks waard. Privacy is er niet en de arts doet ook niet haar/zijn best ook maar een beetje begrip of interesse te tonen in de patiënten. De arts neemt tijdens een consult rustig zijn of haar mobiele telefoon op en om de haverklap komen andere medewerkers binnenlopen met de meest onzinnige vragen. Daar komt nog eens bij dat alle kinderen die daar langskomen over het algemeen de arts bezoeken omdat ze bang zijn dat ze HIV of een SOA hebben. Het zijn dus vaak nogal ongemakkelijke gesprekken en het maakt het ook niet makkelijker dat er een ‘muzungu’ mee zit te kijken. Maar al met al was het een ontzettend leerzame ochtend.
s’Middags mocht ik meedoen met een training voor counselors waarbij je wordt ‘opgeleid’ tot psychisch medewerker voor de jongeren in het health centre. Helaas was dit de eerste bijeenkomst en werd uitgebreid uitgelegd wat HIV en AIDS in houden. Maar toen geen van de participanten eigenlijk wist wat deze termen betekenden, probeerde de leraar het opnieuw en begon met de vragen: ”Weet iedereen wat bloed is? En welke kleur heeft bloed?” Waarna iedereen de antwoorden ijverig begon mee te schrijven. Toen realiseerde ik me pas echt hoe onwetend mensen hier vaak zijn. Ik heb de twee uur geneeskundecollege in Jip & Janneke-taal uitgezeten, maar bedacht me dat het misschien niet heel erg veel zou helpen als ik deze cursus af zou maken. Dus zo zat de eerste dag er al weer op.
Ik had me de dag en nacht voor deze dag al zorgen gemaakt hoe ik s’middags in hemelsnaam alleen met de taxibusjes terug moest komen naar het guest house. Op de terugweg is er niet echt een manier om de gigantische taxiparken in hartje Kampala te vermijden. Toch ging alles best aardig totdat ik de verkeerde overstap maakte en helemaal aan de andere kant van mijn wijk aankwam. Gelukkig zag ik hier ook wel weer de lol van in en staan er overal boda boda’s klaar om je overal naartoe te brengen.
De volgende dag weer vroeg op weg naar het health centre. Alles bij elkaar duurt de reis in ieder geval een uur. Best wel lang dus, maar er gebeurt zoveel op straat. Dan rijdt er opeens een man op een fiets met drie meubels erop geïnstalleerd, of een jeep met waarbij zowel de bak achterop als de driver seat volgestouwd is met kippen, ik kijk me ogen elke keer weer uit. Inmiddels ben ik helemaal gewend aan mijn ritjes met deze taxi’s en geniet ik elke keer weer!
Vandaag mocht ik weer bij het spreekuur in het youth centre zitten. Dat was heel leuk, totdat er opeens 6 mannen een consult binnenvielen en ik weg moest. Ik snapte er echt niks van en werd plotseling bij de receptie gedumpt. Later bleek dat ik gewoon was weggestuurd omdat er een vergadering was. Rare Oegandezen, ik dacht dat er echt iets aan de hand was, maar nee hoor. Nadat ik 45 minuten niks had zitten doen bij de receptie, besloot de superlieve receptioniste iets anders voor me te zoeken. Zo kwam ik terecht bij Rebecca, een van de artsen die vandaag een soort neurologisch spreekuur had. Hartstikke interessant, maar ook wel erg confronterend. Mensen zijn hier vaak niet een beetje ziek: verkrachtingen, HIV patiënten & ernstige depressies zijn hier de orde van de dag. De levensverwachting is in Oeganda ook maar 35 to 40 jaar. Zo ontzettend treurig. Maar toch was het ontzettend leerzaam om bij dit spreekuur te zitten.
Donderdag was mijn 3e dag in het health centre. Ik mocht weer meelopen met Rebecca, maar vandaag was het een soort huisartsenspreekuur. Het spreekuur werd gehouden in een klein nogal vies kamertje aan de weg met open ramen, waardoor het lawaai van het verkeer bijna alles overstemde. De patiënten wachten in een rij binnen en buiten op kleine houten bankjes. Het principe is dus dat je eerder wordt geholpen als je eerder aanwezig bent, behalve als je de arts een aantal shillings in de handen drukt. In zo’n geval ben je haast gelijk aan de beurt.
Poeh, wat een heftige dingen kwamen er voorbij tijdens het spreekuur! Een jongen van 19 had voor zijn geloof zichzelf 20 dagen opgesloten om te bidden. Daarbij had hij niks gegeten en bijna niks gedronken. Hij kwam graadmager binnen en kon geen slok water binnenhouden. Hij had door zijn zwakke toestand een malaria-infectie opgelopen. Mijn hemel, wat zag die jongen er slecht uit. Hij moest meteen aan het infuus.
Maar de casus van vandaag die me altijd bij zal blijven is een jongen van 15 jaar. Hij had enorm veel klachten en de arts wist eigenlijk niet echt wat ze met hem moest, dus besloot ze een HIV-test te doen. De jongen bleek een uur later een positieve uitslag te hebben. De arts vertelde me dat ze geen tijd had om nu met deze jongen te gaan praten, dus stuurde ze hem door naar een psychisch medewerkster binnen het health centre. Dan moest zij de jongen maar vertellen dat hij HIV heeft. En misschien was het wel ‘leuk’ voor mij om bij dit gesprek te zijn. Ik had daar eigenlijk niet erg veel behoefte aan, maar wilde ook niet ondankbaar of onbeleefd overkomen. Wanneer het gesprek wat volgde in Nederland had plaatsgevonden dan was de medewerkster meteen uit haar ambt verheven. Ze begon de jongen te vertellen dat hij HIV heeft. De jongen raakte erg overstuur, maar de medewerkster was meer bezig voor mij te vertalen wat ze met hem had besproken. Vervolgens ging haar telefoon af en nam ze hem gewoon op. Even later kwam de tandarts van het health centre even buurten. Ik werd uitgebreid voorgesteld. En in de tussentijd zat dat jongetje naast me te huilen. Wat verschrikkelijk! Ongelooflijk, dat jongetje werd gewoon zonder blikken of blozen verteld dat hij een levensbedreigende ziekte heeft, alsof het niks is! En wat nog het allerergste is, deze medewerkster is geen uitzondering of een slecht mens, maar dit is gewoon hoe het hier gaat. HIV & AIDS zijn hier zo normaal, een patiënt meer of minder maakt niemand iets uit. Van de 30 HIV testen zijn er 6 HIV positief in Kawempe.
Al met al dus een ontzettend heftige dag. Dit was nog maar het topje van de ijsberg. En dan te bedenken dat dit nog maar een health centre is. Hoe moet het er hier op de intensive care in een echt ziekenhuis aantoegaan? Toch heb ik een grote vooruitgang geboekt. De laatste tijd was mijn motivatie voor geneeskunde en mijn co-schappen flink gedaald. Maar binnen 3 dagen in het health centre in Kawempe is mijn motivatie honderd keer groter geworden dan in de anderhalve jaren hiervoor.
Na een heerlijk weekendje safari (schrijf ik mijn volgende verhaaltje over) kwam in maandag weer fris aan in Kawempe. Vandaag liep ik met een nieuwe dokter mee. De casus waren niet zo heftig als donderdag, maar ook vandaag leerde ik weer een wijze les in het gezondheidsleven van Oeganda. De corruptie druipt ervan af, dat had ik al gemerkt. En er is niemand die er raar van op kijkt. De arts waar ik vandaag mee meeliep had hier echter wel ontzettend problemen mee. Zo moest hij door de dag heen vrienden van health centre medewerkers voorlaten op de andere patiënten en werd gevraagd 5 recepten aan niet bestaande patiënten uit te schrijven, zodat een van de medewerkers deze voor eigen gebruik kon innen. De arts vertelde mij dat hij dit allemaal niet goed vond en het eigenlijk niet wilde doen, maar dat hij ook geen ruzie wilde, dus het toch maar deed. Zo bizar, dat hij tegen zijn zin ergens een handtekening onder zet omdat hij anders in de problemen komt.
Als ik dit zo allemaal meemaak, denk ik gelijk aan hoe goed alles in Nederland geregeld is. Tuurlijk, bij ons gaat er ook weleens wat fout, maar ik heb hier wel geleerd dat we met een gezondheidssysteem zoals in Nederland zonder corruptie en met privacy en goede middelen in onze handjes mogen knijpen.
Maandagavond zijn we uit eten geweest met alle mensen uit het guest house. Het was heel lekker eten en super gezellig. Daarna gingen we naar een jam session in het National Theatre in Kampala. Super leuk, een soort open podium met een goede band en allemaal mensen die zich kunnen opgeven voor een liedje.
Gisteren was misschien nog wel de leukste dag bij het health centre tot nu toe. Ik was bij een soort consultatiebureau waar baby’s en kindjes tot 5 jaar worden gewogen, gemeten en ingeënt tegen polio, mazelen en DTP. Ik mocht helpen de patientjes te helpen. Het was ontzettend leuk en volgende week gaan ze me leren hoe ik zelf inentingen kan geven. Spannend!
Vandaag is het Liberation Day in Oeganda en is iedereen vrij. Het is dan wel de dag van de vrijheid aangezien op deze dag gevierd wordt dat Amin verdreven werd, maar veel Oegandezen vieren vandaag niet mee. President Museveni houdt al sinds 1986 de touwtjes strak in handen en bij de volgende verkiezingen zal hij waarschijnlijk weer op corrupte wijze de meeste stemmen halen. Weinig n voor een groot feest ter ere van de vrijheid dus. Toch gaan wij (van het guest house) er een goede vrije dag van maken en lekker naar een mooi zwembad om een beetje bij te bruinen :D!
Zo snel mogelijk komt het verhaal over de safari!
xxx